Dane techniczne

Kaliber: 7,62 mm (nabój Mossin 7,62x54R).
Długość broni: 1173 mm.
Masa broni: 12,90 kg (ze skrzynką na sto nabojów).
Długość lufy: 605 mm (bez tłumika płomieni), 4 bruzdy o skoku 240 mm.
Zasilanie: taśmy metalowe, ciągłe z ogniwami zamkniętymi, o pojemności 100 lub 200 nabojów umieszczone w metalowych skrzynkach.
Prędkość początkowa pocisku: 825 m/s.
Zasięg skuteczny: 1500 metrów (maksymalny 3800 metrów).
Szybkostrzelność teoretyczna (praktyczna): 650 strzałów/min (250 strzałów/min).

Opis

Uniwersalny Karabin Maszynowy PK/PKS kalibru 7,62 mm został opracowany w Związku Radzieckim przez M.Kałasznikowa pod koniec lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Broń ta znalazła się na wyposażeniu wszystkich państw Układu Warszawskiego oraz była eksportowana do wielu krajów. Karabiny maszynowe rodziny PK/PKS należą obok belgijskiego MAG, do najpopularniejszych i najliczniejszych broni tego typu na świecie. Ze względu na udaną konstrukcję, wysokie charakterystyki balistyczne i dobre właściwości eksploatacyjne broń ta zaliczana jest do najlepszych współczesnych rozwiązań światowych w swojej klasie.
Uniwersalność karabinu maszynowego PK/PKS polega na tym, że łączy on w sobie i spełnia funkcje dwóch poprzednio używanych rodzajów broni - ręcznego karabinu maszynowego (rkm) i ciężkiego karabinu maszynowego (ckm), które zostały przez niego wyparte z uzbrojenia. Ta dwoistość jego właściwości wynika stąd, że karabin właściwy wyposażony jest w dwa rodzaje podstaw: w postaci dwójnogu, charakterystycznego dla ręcznych karabinów maszynowych, oraz podstawy trójnożnej, charakterystycznej dla ciężkich karabinów maszynowych. Fakt ten uwidoczniony jest również w jego podwójnym oznaczeniu skrótowym. Litera "P" w oznaczeniu PK jest pierwszą literą rosyjskiego słowa "pulemiot" tzn. karabin maszynowy, a litera "K" pierwszą literą nazwiska konstruktora, czyli Kałasznikowa. Natomiast litera "S" w oznaczeniu PKS pochodzi od rosyjskiego słowa "stankowyj" tzn. "na podstawie", czyli skrót PKS oznacza ciężki karabin maszynowy Kałasznikowa.
Połączenie w jednym modelu broni właściwości dwóch różnych typów karabinów maszynowych jest dużym osiągnięciem technicznym na które złożyły się wieloletnie doświadczenia konstruktorów broni strzeleckiej. Równoczesne zastąpienie w uzbrojeniu pododdziałów dwóch wzorów broni przez jeden karabin uniwersalny ma bardzo istotne znaczenie taktyczne i eksploatacyjne na współczesnym, wysoce manewrowym polu walki. W praktyce oznacza to uproszczenie eksploatacji, szkolenia obsługi i zaopatrywania w amunicję, a szczególnie zwiększenie manewrowości ruchowej pododdziałów oraz swobody wyboru sposobu prowadzenia ognia w zależności od konkretnych potrzeb w określonych sytuacjach bojowych.
Używana do strzelania z karabinu PK/PKS amunicja karabinowa 7,62x54R mm (nabój karabinowy Mosin'a) o dobrych właściwościach balistycznych zapewnia skuteczne zwalczanie siły żywej, środków ogniowych, pojazdów, a także celów powietrznych nieprzyjaciela z różnych odległości. Ogień celowany można prowadzić do 1500 metrów, przy czym najlepsze rezultaty strzelania uzyskuje się w zakresie do 1000 metrów. Stosunkowo duże są również odległości strzału bezwzględnego, umożliwiające celne strzelanie bez zmiany nastaw celownika.
Karabin PK/PKS jest bronią samoczynną o zasilaniu taśmowym (z taśm metalowych ciągłych z zamkniętymi ogniwami o pojemności 100 lub 200 nabojów), co zapewnia mu dużą szybkostrzelność praktyczną (do 250 strzałów/min), a tym samym duże natężenia ognia strzeleckiego przed frontem pododdziałów wyposażonych w tę broń. Tak wysoką szybkostrzelność praktyczną miały w zasadzie tylko ciężkie karabiny maszynowe. Szybkostrzelność praktyczna ręcznych karabinów maszynowych była z reguły przeszło dwukrotnie mniejsza.
W zasadzie karabin PK/PKS przeznaczony jest do zwalczania celów naziemnych, zarówno nieruchomych jak i przemieszczających się. Równocześnie jednak uniwersalna konstrukcja podstawy trójnożnej 6T2 (projektu Samożenkowa) umożliwia ustawienie broni w położeniu przeciwlotniczym do walki z niskolecącymi celami powietrznymi, szczególnie śmigłowcami i samolotami transportowymi.
Oprócz podstawowych sposobów prowadzenia ognia z podstawy trójnożnej ustawionych na ziemi, z karabinu PK można strzelać również w marszu, z okopów, z transporterów, z samolotów, z okien domów itp.
Etatowa obsługa składa się z dwóch żołnierzy: celowniczego i amunicyjnego. Na stanowisku ogniowym, celowniczy obsługuje karabin maszynowy (prowadzi strzelanie) w zasadzie samodzielnie, a amunicyjny w tym czasie może prowadzić ogień z broni indywidualnej (karabinka) lub obserwować pole walki. W marszu natomiast celowniczy przenosi karabin właściwy z dwójnogiem, a amunicyjny niesie podstawę trójnożną i skrzynki z amunicją. Karabin ustawiony na rozłożonej podstawie trójnożnej (PKS) przenoszony jest przez obu funkcyjnych.
Z karabinu maszynowego strzela się przeważnie seriami: krótkimi po 10 strzałów), długimi (do 30 strzałów) lub ogniem ciągłym. Przy strzelaniu ogniem ciągłym po oddaniu kilkuset strzałów rozgrzaną lufę należy wymienić na zapasową, wchodzącą w skład wyposażenia broni. Wymiana lufy jest zabiegiem bardzo prostym i szybkim. Podstawowym rodzajem amunicji używanej do strzelania z karabinu PK/PKS są naboje karabinowe z pociskiem zwykłym o działaniu uderzeniowym. W szczególnych przypadkach, zależnie od potrzeb mogą być używane również naboje z pociskami smugowymi lub przeciwpancerno-zapalającymi.
Bardzo korzystną właściwością zestawu PK/PKS jest stosunkowo lekka jego konstrukcja. O wysokim stopniu doskonałości jego konstrukcji świadczy fakt, że przy masie sumarycznej porównywalnej z masą dawniejszych ręcznych karabinów maszynowych, broń ta ma właściwości porównywalne z odpowiednimi właściwościami ciężkich karabinów maszynowych o masie przeszło dwukrotnie większej.
Udana konstrukcja broni Kałasznikowa PK stała się również podstawą czołgowej wersji karabinu ("T" to pierwsza litera rosyjskiego słowa "tankowyj" czyli "czołgowy"). W odmianie PKT występują podstawowe elementy i mechanizmy karabinu właściwego piechoty. Usunięto w zasadzie tylko dwójnóg i kolbę oraz wprowadzono spust elektromechaniczny w miejsce ręcznego. W większości wozów bojowych karabin zasilany jest z taśm o pojemności 250 nabojów. Podobnie jak w przypadku broni piechoty, karabin PKT w uzbrojeniu wozów bojowych zastąpił wcześniejsze czołgowe karabiny maszynowe: ręczne (DTM) i ciężkie (SGTM). Tym samym uniwersalność broni Kałasznikowa została dodatkowo rozszerzona, co w jeszcze większym stopniu podkreśla walory tej broni.
W 1969 roku karabin PK/PKS zmodernizowano; otrzymał on oznaczenie PKM/PKMS ("M" to pierwsza litera rosyjskiego słowa "modernizowannyj" czyli "zmodernizowany"). Zmiany miały na celu przede wszystkim zmniejszenie masy broni, które uzyskano poprzez szersze niż dotychczas zastosowanie technologii tłoczenia. Uniwersalny karabin maszynowy PKM/PKMS występuje również w wersji PKMN/PKMSN przystosowanej do montażu celownika noktowizyjnego PNN-3 (PKMSN występuje również z nową podstawą trójnożną Stiepanowa 6T5) oraz w wersji PKMP/PKMSP z przyrządami celowniczymi wyposażonymi w gazowe trytowe źródła światła.
Karabin ten jest lub był produkowany m.in. w: Bułgarii (PK, PKM i PKT),Chinach (PKT oraz PKM jako Typ 80), Serbii (PKT oraz PK jako M80), Rumunii (lokalne odmiany PK i PKT) oraz w Polsce przez Zakłady Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" w Poznaniu (obecnie H. Cegielski - Poznań S.A.), przy czym od 1968 roku produkowano PK/PKS i PKT, od 1973 roku PKM/PKMS, od 1974 roku PKMN/PKMSN, a później zmodernizowane jego wersje PKMP/PKMSP, PKMNP/PKMSNP oraz PKT. Obecnie w Wojsku Polskim, w związku z przyjęciem standardów NATO, miejsce karabinów z rodziny PK zajmuje Uniwersalny Karabin Maszynowy UKM-2000 oparty konstrukcyjnie na PK, ale korzystający z amunicji 7,62x51 mm NATO.

Zdjęcia