Dane techniczne

Długość: 11,25 m.
Średnica: 0,88 m.
Masa startowa: 5900 kg.
Zasięg: 80-180 (z głowicą jądrową); 80-280 km (z głowicą konwencjonalną).
Uchyb kolisty CEP: 930-1500 m (w zależności od zasięgu).
Głowica: 985 kg; typ HE (kruszące), chemiczna, ćwiczebna, taktyczna nuklearna.

Opis

SS1 Scud jest jednostopniowym, zasilanym paliwem ciekłym pociskiem balistycznym krótkiego zasięgu (SRBM). Zaklasyfikowane przez Rosjan jako system rakiet operacyjno-taktycznych Scudy wprowadzono na szczeblu armii i frontu w brygadach złożonych z 3 transporterów-wyrzutni i 3 pojazdów z rakietami zaposowymi. SS1 Scud został obecnie zastąpiony w tej roli przez SS21 Spider, jednak jest jeszcze w służbie wielu krajów.
Pierwsze plany rakiety Scud zostały wykonane, przy wykorzystaniu niemieckiej technologii rakiet V2 i przy współpracy niemieckich inżynierów i naukowców, zaraz po zakończeniu drugiej wojny światowej przez Biuro projektów Koroljewa (OKB1). SS1B Scud A określany przez Rosjan jako rakieta R11 (8K11) został wprowadzony do służby w 1955 roku. Ulepszoną wersję określaną jako R17 (8K14) (SS1C Scud B wg. NATO) wprowadzono do służby w 1962. Początkowo do transportu używano podwozia czołgu IS3, lecz od 1965 roku zastąpiono je ośmiokołowym Transporterem-podnośnikiem-wyrzutnią MAZ 543P (eng. Transporter-Erector-Launcher czyli TEL). Plan zastąpienia rakiety nową SS23 Spider został zarzucony po podpisaniu przez ZSSR traktatu o ograniczeniu rozwoju broni nuklearnej średniego zasięgu (Intermediate-range Nuclear Forces agreement).
Istnieją doniesienia, że Rosjanie opracowali dwie dalsze wersje rakiety Scud znane jako SS1D Scud C i SS1E Scud D. Zasięg rakiety Scud C został zwięksszony do 550 km, kosztem pomniejszenia masy głowicy do 600 kg. Zwiększono również celność i stabilność lotu. Projekt Scud D wiązał się z próbą ograniczenia tzw. uchybu kolistego (Circular Error of Probability CEP) do 50 m, dzięki użyciu cyfrowego odwzorowania terenu i umieszczeniu kamery TV z której przekazywany obraz jest porównany z wprowadzoną mapą cyfrową. Testy prototypu przeprowadzono w 1979 roku lecz z powodu trudności technicznych projekt został ukończony dopiero w 1989 roku. Według niepotwierdzonych źródeł opracowany został piąty wariant rakiety Scud o zasięgu 900 km lecz nie rozpoczęto jego produkcji. Wersja odpalana z łodzi podwodnych określana jako R11FM (SS-N-1B Scud wg. NATO), została opracowana w 1950 roku w wyniku wspólnego programu Biur projektanckich Koroljewa i Makejewa. Próby naziemne rozpoczęły się w 1955 roku, a pierwsza próba wystrzelenia z pokładu łodzi podwodnej miała miejsce we wrześniu 1955 roku. Ostatecznie w tę wersję rakiety Scud o zasięgu 250 km zostały wyposażone w 1959 roku łodzie podwodne klasy Golf (wg. NATO).
Pierwsza z rakiet SS1B Scud A (R11) była długa na 10.7 m, miała średnicę 0.88 m i masę startową wynoszącą 4,400 kg. Płynne, sprężone paliwo dawało rakiecie zasięg wynoszący około 180 km o uchybie kolistym wynoszącym aż 3 kilometry. Jako nosiciela i platformy startowej używano podwozia czołgu IS3. Rakieta posiadała głowicę nuklearną o mocy 50 kT.
Rakieta Scud B (R17) była w znacznym stopniu ulepszona względem poprzedniczki. Jej długość wynosiła 11.25, średnica również 0.88 m, a masa startowa 5,900 kg. Dzięki użyciu innego paliwa (3130 kg) zasięg do 300 km i zmniejszono uchyb kolisty do około 450 m. Rakieta nadal posiadała prosty inercyjny system naprowadzania który kontrolował lot rakiety do momentu zużycia paliwa (ok. 60 sekund). Na potrzeby rakiety Scud B opracowano wiele rodzajów głowic w tym nuklearną, chemiczną i konwencjonalną burzącą (HE). Głowica ma długość 2.87 m i masie 985 kg, formuje "nos" rakiety. Pierwsze wersje rakiety wyposażone były w głowicę atomową o mocy 50 kT. Później opracowane zostały inne wersje o mocy od 5 do 70 kT. Głowica chemiczna zawiera ładunek wybuchowy, który eksplodując otwiera głowicę i pozwala na uwolnienie 555 kg chemicznych środków bojowych które formują aerozolową chmurę. Opracowano również liczne warianty konwencjonalnych głowic w tym odłamkowo-burzące, paliwowo-powietrzne i kasetowe. klasyczna głowica odłamkowo-burząca zawiera 545 kg materiałów wybuchowych. Kasetowe głowice mogą zawierać około 100 pocisków odłamkowych, przeciwpancernych, dymnych, zapalające albo min, każda o masie 5 kg. Pole rażenia amunicji kasetowej wynosi 160-250 metrów. Głowica kasetowa może również zawierać 40 ładunków do niszczenia pasów startowych, o masie 12 kg każda.
Rakieta Scud B jest przenoszona na ośmiokołowym podwoziu MAZ 543P TEL (9P117M). Rakieta zostaje podniesiona przez TEL (eng. Transporter-Erector-Launcher czyli transporter-podnośnik-wyrzutnia) do pozycji pionowej przed startem. TEL ma długość 13.36 m, szerokość 3.02 m i waży 37,400 kg z załadowaną rakietą. TEL może przewozić trzech członków załogi, ale według niektórych źródeł do obsługi potrzebne jest pięć osób. Pojazd ma wbudowane urządzenia diagnostyczne, można za jego pomocą samodzielnie wycelować rakietę i odpalić jeśli to konieczne. Zazwyczaj jednak wybór celu jest dokonywany z oddzielnego pojazdu dowodzenia. MAZ 543 vehicle ma silnik diesela D12 o mocy 525 KM i oddzielny generator elektryczny o mocy 10 kW do zasilania operacji związanych z rakietą. Dwie hydrauliczne pompy napędzają podnosnik pozwalający ustawić rakietę w pozycji startowej, co zajmuje około 4 minuty. TEL może zostać zmodyfikowany poprzez wymianę podnosnika i dachu pojazdu aby mógł przenosić inne typy rakiet. Irak używał MAZ 543 do przenoszenia większych rakiet typu Al-Hussein. Typowa sekwencja startowa rakiety Scud B zajmuje około jednej godziny. Pojazd TEL ma zasięg 650 km bez tankowania i osiąga maksymalną prędkość wynoszącą 55 km/h. Po odpaleniu rakiety TEL przemieszcza się na nową pozycję by uniknąć kontrataku i jest załadowywany ponownie z przyczepy przewożącej zapasową rakietę.
Według niepotwierdzonych danych rakieta Scud C ma takie same rozmiary jak typ Scud B, ale jej zasięg został powiększony do 550 km poprzez zmniejszenie masy głowicy do 600 kg i zmianę rodzaju paliwa. Masa rakiety Scud C wynosi około 6,500 kg. Głowica oddziela się od reszty rakiety po zużyciu paliwa, co zmniejsza niestabilność rakiety podczas ponownego wejścia w niskie warstwy atmosfery i w związku z tym poprawia celność.
Rakieta Scud D stanowiła ponoć próbę dalszego poprawienia celności rakiety do wielkości około 50 m CEP, poprzez użycie cyfrowego odwzorowania terenu i umieszczeniu, w zmodyfikowanej części głowicy, kamery TV z której przekazywany obraz jest porównany z wprowadzoną mapą cyfrową. Głowica oddziela się od reszty rakiety i jest stabilizowana przez wbudowany komputer kontrolujący lot, podobny do użytego w rakiecie SS21 "Scarab". Odzielająca się głowica jest długa na 4 m i ma średnicę około 0.65 m. Długość całej rakiety wzrosła do 12.29 m, a masa wynosi ponad 6,500 kg. Rakieta Scud D ma najprawdopodobniej taki sam 300 kilometrowy zasięg jak Scud B.
Morska wersja rakiety Scud A, znana pod nazwą R11FM (SS-N-1B Scud wg. NATO), ma długość 10.34 m, średnicę wynoszącą 0.88 m i masę startową 5,465 kg. Rakieta bez paliwa waży 1,677 kg, głowica ma masę 985 kg, a pozostałe 2,805 kg stanowi paliwo. Zasięg maksymalny wynosi 250 km.
Rakieta Scud A weszła do służby w roku 1955, a w 1962 została zastąpiona przez SS1C Scud B Od 1965 roku, Scud B pojawił się w służbie wielu krajów Europy i Bliskiego Wschodu. Rakiety Scud B zostały użyte przez Egypt w 1967 i 1973 roku przeciw Izraelowi, ale tylko niewielka ich liczba została wystrzelona. Duża liczba (przekraczająca 600 sztuk), rakiet typu Scud i jej modyfikacji została użyta przez obie strony podczas ośmioletniej wojny pomiędzy Irakiem i Iranem, a ponad 2,000 sztuk zostało użytych przez Armię Radziecką w Afganistanie. Dwie rakiety Scud B zostały wystrzelone przez Libię, która w odpowiedzi na amerykańskie naloty w 1986 roku wystrzeliła je przeciwko włoskiej wyspie w południowej części Morza Śródziemnego. Pewna liczba rakiet typu Scud została użyta podczas wojny domowej w Jemenie w 1994. Według niepotwierdzonych źródeł liczne rakiety typu Scud C zostały wystrzelone w Afganistanie pomiędzy 1989, a 1990 rokiem.
Ponad 700 wyrzutni rakiet Scud znajdowało się na uzbrojeniu państw byłego Paktu Warszawskiego. Każda składała się z pojazdu-wyrzutni z rakietą i trzech rakiet zapasowych. Obecnie jednak z powodu zmian jakie zaszły w Europie Środkowej trudno jest ustalić co stało się z tą bronią. Przyjmuje się, że rakiety zostały wycofane i zniszczone. Rakiety Scud B były eksportowane do Afganistanu, Azerbejdżanu, Białorusi, Bulgarii, Czech, Egiptu, Gruzji, Węgier, Iranu, Iraku, Kazachstanu, Koreii Północnej, Libji, Polski, Rumunii, Słowacji, Syrii, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Ukrainy, Wietnamu i Jemenu. Niepotwierdzone raporty z 1995 i 1996 roku sugerują, że rakiety Scud B mogły zostać zakupione przez Armenię, Ekwador, Pakistan, Peru i Demokratyczną Republikę Konga. Około 30 rakiet Scud B i cztery TELe zostały zakupione przez USA w 1995, i zostały użyte jako cele do testów przez koncern Lockheed Martin. We wszystkich przypadkach okazała się bardzo użyteczną bronią przeciwko celom rozległym, jak np. miasta, a także jako wymierzona przeciwko celom specjalnym jak np. centra dowodzenia. O ile wiadomo dotychczas stosowano jedynie głowice kruszące (HE - high explosive).
Ocenia się że wiele tysięcy rakiet Scud zostało wyprodukowanych w Rosji (liczbę tę ocenia się na 7000) i raporty wskazują na to że rakiety Scud B i ich modyfikacje były produkowane w Egipcie, Iranie, Iraku i Korei Północnej.
Mimo iż media "ochrzciły" mianem Scudów, rakiety używane przez Irak podczas wojny w 1991 roku, rakiety te były w większości typu Al-Hussein i Al-Abbas stanowiącego iracką wersję rozwojową rakiety Scud B o masie głowic zredukowanej do odpowiednio 250 i 125 kg (dzięki temu zasięg został powiększony do odpowiednio 650 i 800 km). Szacuje się że podczas operacji "Desert Storm" Irak wystrzelił ponad 80 rakiet Scud i jej wariantów. Skuteczność tych ataków była jednak ograbiczona dzięki użyciu przez Aliantów antyrakiet "Patriot" i zakrojonej na szeroką skalę akcji szukania i niszczenia pojazdów nościeli.
Według niepotwierdzonych doniesień 32 rakiet typu Scud C i osiem TELów zostało sprzedanych Armenii pomiędzy 1993, a 1996 rokiem. Morska wersja rakiety Scud A SLBM (R11FM) weszła do służby na okrętach podwodnych klasy Golf w 1959 roku, ale już w 1968 została wycofana ze służby i zastąpiona większymi systemami SS-N-4 SS-N-5. Najprawdopodobniej pojedyńczy okręt podwodny klasy Golf wraz z rakietami Scud A został sprzedany ChRL w 1959 roku. Nie istnieją żadne wiarygodne dowody na to że Rosja produkowała rakiety typu Scud C lub Scud D i że rakiety te zostały kiedykolwiek wprowadzone do służby.

Zdjęcia